KTO JEST ZA CZWARTĄ ŚCIANĄ? TEATR PARTYCYPACYJNY konferencja naukowa

Program: kliknij tutaj, aby pobrać program | (.pdf, 207,05 KB).

Broszura informacyjna: kliknij tutaj, aby pobrać broszurę | (.pdf, 2,67 MB).

 

25 kwietnia – I dzień konferencji

10:00 – 10:45 – KTO JEST ZA CZWARTĄ ŚCIANĄ?

– Teatr partycypacyjny. Kilka słów wstępu | Natalia Cierniak i Aleksandra Urban (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie)

– Pedagogika teatru. Docenić twórczą rolę widza | Anna Rochowska (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie, Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego w Warszawie, TR Warszawa)

 

11:00 – 12:30 – POKOLENIA

– Nowy dziecięcy teatr lalek. O pionierach partycypacyjności polskich scen | Barbara Julia Lewińska (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie)

– O doświadczeniu partycypacji. Spektakl „Złota nić” w Stowarzyszeniu Teatralnym CHOREA w Łodzi | Dominika Maciąg (Uniwersytet Łódzki)

– Speed dating w teatrze, czyli o budowaniu międzypokoleniowych relacji społecznych | Helena Świegocka i Magdalena Szymczak (Nowy Teatr w Warszawie)

– Historie końca. Teatralne maski starości | Sławomir Szczurek (Teatr KTO w Krakowie, Uniwersytet Śląski w Katowicach)

 

12:45 – 13:30 – SPOŁECZNOŚCI LOKALNE

– Teatr RAZY DWA w Bystrzycy Kłodzkiej – teatr lokalny, autorski, angażujący i w duchu partycypacji | Paulina Kajdanowicz (MGOK w Bystrzycy Kłodzkiej)

– Wiara z fyrtla partycypuje. Doświadczenia mieszkańców zaangażowanych w działania Teatru Fredry w Gnieźnie | Kalina Jankowiak (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie)

 

13:30 – 14:30 – przerwa obiadowa

 

14:30 – 16:00 – REPREZENTACJE

– Partycypacja w procesie dramaturgicznym w twórczości Michała Buszewicza | Adrianna Wolińska (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie)

– Praktyki teatru Romów w kształtowaniu tożsamości kulturowej | Małgorzata Kawula-Polkowska (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie)

– Doświadczenie wojny w teatrze partycypacyjnym, czyli o spektaklu „Aleksandra Zec” Olivera Frljića | Julia Głębocka (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie)

–  Teatr partycypacyjny jako narzędzie czynnej reprezentacji grup mniejszościowych – najczęstsza dychotomia zjawiska | Alex Morgan Krzysztoń (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie)

 

16:15 – 17:30 – REPREZENTACJE: NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

– Odkrywanie świata „zamurowanego”. Refleksja nad uczestnictwem osób z niepełnosprawnością w spektaklach teatralnych | Leo Jachimiak (Uniwersytet Łódzki)

– Jeden gest – wiele znaczeń. Społeczny wymiar i międzynarodowy odbiór polskiego spektaklu o osobach głuchych | Aleksandra Mroz (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie)

– „Oczy, uszy duszy” – artyści, pedagodzy teatru, Głusi oraz słabowidzący biorą się za Mickiewicza | Helena Świegocka (Nowy Teatr w Warszawie)

 

17:45 – 19:15 – JAK PISAĆ?

– Wprowadzenie do panelu: Co robi krytyczka na YouTube? Podcast o Teatrze i nowe formy krytyki | Katarzyna Niedurny i dr Katarzyna Waligóra (Podcast o Teatrze)

– PANEL: JAK PISAĆ? | Panel dyskusyjny z osobami piszącymi o teatrze, krytykami i krytyczkami

 

 

26 kwietnia – II dzień konferencji

10:00 – 12:00 – STRATEGIE WŁĄCZANIA

– Pozasceniczni bohaterowie teatru Agaty Dudy-Gracz | Izabela Budzinowska (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie, Filia w Białymstoku)

– Wpływ wirtualnej rzeczywistości na percepcję i czynny udział widzów w widowisku teatralnym – na podstawie spektaklu „Nietota”, reżyserii Krzysztofa Garbaczewskiego | Wiktoria Staszkiewicz (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II)

– Teatr partycypacyjny Jolanty Janiczak i Wiktora Rubina | Joanna Tarasińska (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie)

– Co jemy w teatrze? Budowanie wspólnoty kubkami smakowymi | M. Magdalena Ożarowska (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie)

 

12:45 – 14:00 – PANEL: JAK GRAĆ? | panel dyskusyjny z osobami występującymi, aktorami i aktorkami

 

14:00 – 15:00 – przerwa obiadowa

 

15:00 – 16:30 – MOŻLIWOŚCI I OGRANICZENIA

– Perspektywa widza w opowieści o spektaklu. Badanie publiczności Teatru Żydowskiego w Warszawie | Zuzia Kluszczyńska (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie)

– Nowe otwarcie. W poszukiwaniu języka dla komunikacji instytucji teatralnych jutra | Mateusz Wolny (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie)

– (Nie)świadomość uczestnika – reguły gry w teatrze partycypacyjnym. Próg wejścia, poczucie komfortu, kontrola przekazu | Marcin Starosta (Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie) i Krzysztof Szafran

– Czy miejsce dla Ciebie zabiera miejsce dla mnie? Pułapki partycypacji i wyzwania inkluzji | Dorota Ogrodzka (Stowarzyszenie Pedagogów Teatru, IKP Uniwersytetu Warszawskiego – gościnnie, SLOT ART FESTIVAL)

 

16:45 – 18:00 – PANEL: JAK TWORZYĆ? | panel dyskusyjny z osobami praktykującymi, reżyserami i reżyserkami

 

18:15 – 19:30 – ALTERNATYWY

– Aktor nie-ludzki puka do drzwi. Teatr Partycypacyjny w perspektywie posthumanistycznej | Zuza Piwowar (Uniwersytet Jagielloński)

– Partycypacja, która nie istnieje, czyli krytyka dla wybranych | Kacper Andruszczak (Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie)

– Dlaczego wycofałam się z zagadnienia teatru partycypacyjnego? Refleksja nad sensem i problemami tego zjawiska | Magdalena Łakoma (Uniwersytet Jagielloński, Akademia Sztuk Pięknych im. J. Matejki w Krakowie)

 

19:30 – poczęstunek w foyer

___

 

Przez ostatnie kilkanaście lat w polskim teatrze coraz więcej mówiło się o partycypacji, coraz częściej burzono czwartą ścianę i włączano do spektaklu widownię. Nastąpiła zmiana w postrzeganiu publiczności teatralnej, która przestaje być grupą biernych obserwatorów i obserwatorek, a staje się aktywnymi uczestnikami i uczestniczkami widowiska. Do działań teatralnych coraz częściej zaprasza się grupy społeczne, które dotychczas były z nich wykluczane. Partycypacja w teatrze nie jest jednak zupełnie nierozpoznanym polem – w ostatniej dekadzie powstało wiele tego typu spektakli i projektów. Strategie partycypacyjne zyskały dojrzałość i wydaje się, że nie są już polem całkowitej improwizacji i eksperymentów.

 

Ale co to właściwie znaczy „partycypacja”? Jako organizatorki konferencji wyszczególniamy trzy główne płaszczyzny, na których zachodzi proces partycypacji widowni w teatrze:

1. Partycypacja w obrębie spektakli – spektakle, które próbują kwestionować sztywny podział na scenę i widownię, a przede wszystkim sprawić, by publiczność nie była jedynie grupą pasywnych odbiorców, ale miała wpływ na przebieg spektaklu i jego finalny kształt.
2. Partycypacja wokół spektakli – instytucje teatralne, które starają się nawiązać bezpośredni kontakt z widownią poprzez szeroki wachlarz działań pedagogiczno-teatralnych opartych na twórczych relacjach ze swoją publicznością.
3. Partycypacja w pracy nad spektaklem – spektakle, które w procesie twórczym zakładają udział danej grupy społecznej, najczęściej niezwiązanej z zawodowym teatrem, występującej zazwyczaj w roli aktorów/aktorek bądź grupy eksperckiej; są tworzone często w trybie pracy warsztatowej.

 

W procesie partycypacji rosnące znaczenie zyskują pedagodzy i pedagożki teatru. Zwracają uwagę na to, że widownia to niejednolita grupa odbiorców z różnymi potrzebami, chcąca aktywnie korzystać z oferty teatralnej i mająca wiele do zaoferowania. Również reżyserzy i reżyserki zaczynają zauważać potencjał tkwiący w widowni teatralnej postrzeganej jako wspólnota, z którą można razem tworzyć spektakl. Część z nich chętnie wykorzystuje w produkcji spektakli narzędzia pracy twórczej wypracowane przez pedagogikę teatru.

W teatralnym dyskursie coraz większy nacisk kładzie się na etykę procesu pracy. Następuje powolna zmiana w myśleniu ludzi teatru o tym z kim, o czym i jak można robić spektakl. Do silnie zhierarchizowanych teatrów instytucjonalnych wkraczają spektakle współtworzone przez społeczności czy tworzone wspólnie z publicznością. Odsłaniają one inną, świeżą perspektywę, a także dają nowe narzędzia twórcze.

Warto również zadać sobie pytanie, czy za tymi wszystkimi pięknymi ideami inkluzywności, kolektywności, demokratyzacji i partycypacji idzie rzeczywiste, skuteczne działanie? Czy ten rodzaj pracy jest doświadczeniem naprawdę emancypującym? Czy pozwala na prawdziwą, a nie jedynie pozorną partycypację? Czy kultura danej grupy społecznej nie jest przypadkiem zawłaszczana? Czy artyści faktycznie pragną dialogu ze społecznościami? Czy to zjawisko nie jest jedynie kwestią mody?